Het geheugen van het lichaam

Met licht en donkerte, in de studio en in de doka, tast Hanne Lamon met haar cameravrouwenlichamen af op zoek naar hun innerlijke kracht.

Elke ingreep in of op ons lichaam is er een voor de rest van ons leven, vertelde een chirurg me ooit. Waarmee hij wilde zeggen dat ons lichaam alles onthoudt. Werkelijk alles. Elke impact, ook al laat onze geest die na verloop van tijd los – we helen en het leven gaat verder. Alles staat in ons lijf gegrift, zelfs al vervagen de littekens. Soms herinnert ons lichaam ons er weer aan, als we op zo’n plek iets raars voelen. Dan ontstaat al eens paniek. Dan is er allicht sprake van een trauma: een letsel dat blijft sluimeren in de geest en onverwachts weer de kop opsteekt.

Mijnlijf en ik, wij begrijpen elkaar niet altijd. Ik negeer weleens zijn signalen of kan ze niet goed lezen. Of yoga dan niets voor mij is, werd al geopperd. Want wie yoga doet, leert zijn lichaam beter kennen, wordt zich er bewust ervan. Bij kundalini-yoga, bijvoorbeeld, gaat het om energie die vrijkomt, om een uitwisseling tussen lichaam en geest.

Hanne Lamon is behalve fotograaf ook een beoefenaar van die vorm van yoga. In een fascinerende reeks toont ze foto’s die ze maakte van vrouwen in kundalini-poses. Het zijn beelden die baden in een sfeer van sereniteit, intensiteit en mysterie. Ze zijn vigoureus vrouwelijk en hedendaags, maar refereren hier en daar subtiel aan traditionele naakten in de fotografie –doorgaans door mannen gemaakt. Gezichten krijgen we niet te zien, de focus ligt op het lichaam of op een fragment ervan, in posities waarin een vitaal evenwicht wordt vastgehouden. We zien lichamen in spanning, maar ook in rust.

Zowel de titel van de reeks – Feel me heal me – als de anonimiteit van de vrouwen in de beelden roept de vraag op welke kwetsuren hun lichamen in zich dragen. Of beter: in welke mate zij er symbool voor staan. Voor de fysieke of mentale pijn waarmee ze via yoga doelbewust omgaan. Behalve kracht en weerbaarheid gaat van de beelden ook kwetsbaarheid uit; het is die combinatie die resoneert.

Het zijn fysieke beelden, die Lamon op een fysieke manier heeft geprint in de donkere kamer. En net zoals de geest (het innerlijk) en het lichaam (het uiterlijk) in een zekere verhouding tot elkaar staan, zo ook het beeld (deinhoud) en de afdruk (het oppervlak). De connectie met het geestelijke zit inde gradaties en variaties van belichting. Niet zelden wordt in de fotografiespiritualiteit gelinkt aan het licht. In overbelichting, waarbij het lichaam licht lijkt uit te stralen, zit vervoering, in donkerte de behoefte om te verdwijnen.

De afdrukken zijn op barietpapier gemaakt, dat zich niet zomaar laat manipuleren. Het zijn geen ‘perfecte’ prints, aangezien Lamon soms kleine, zichtbare sporen van het printproces laat staan, als blijvende impressies. De afdrukken – het woord alleen zegt het al – vertonen dus hier en daar bepaalde letsels, die ze als herinneringen meedragen. Net zoals de lichamen op de foto’s. Net zoals onze lichamen.

Stefan Vanthuyne, De Standaard Weekblad, 05/02/22